Kategorie i rodzaje prawa jazdy w Polsce

Kategorie i rodzaje prawa jazdy w Polsce – poznaj je wszystkie!

Każda kategoria prawa jazdy daje inne uprawnienia do prowadzenia pojazdów, a ich liczba może zaskoczyć nawet doświadczonych kierowców. Nie ma tu miejsca na zgadywanie. Jeśli zastanawiasz się, jaka kategoria prawa jazdy pozwoli Ci jeździć motocyklem, autobusem czy pojazdem rolniczym, to dobrze trafiłeś. Sprawdź szczegółowy podział, zasady zdobywania poszczególnych uprawnień oraz istotne informacje dotyczące prawa jazdy w Polsce.

Kategorie prawa jazdy w Polsce – pełna lista i znaczenie

Kiedy myślisz o prawie jazdy, pierwsze, co przychodzi do głowy, to kategoria B. Ale na tym lista się nie kończy. W Polsce obowiązuje 16 kategorii prawa jazdy, z których każda odpowiada innemu rodzajowi pojazdu.

Pełna lista bazująca na informacjach zawartych w serwisie GOV znajduje się poniżej.

1. Kategoria AM – motorowery i lekkie quady

Najniższa kategoria, dostępna już od 14. roku życia. 

Daje możliwość prowadzenia:

• motorowerów – pojazdów o pojemności silnika do 50 cm³ i prędkości maksymalnej 45 km/h;
• lekkich quadów – ich masa nie może przekraczać 350 kg.
  

To zazwyczaj pierwszy krok nastolatków w kierunku większej samodzielności na drodze.

2. Kategoria A1 – motocykle dla młodych kierowców

Masz 16 lat i chcesz jeździć motocyklem? Prawo jazdy – kategoria A1 pozwala prowadzić jednoślady o:

• pojemności do 125 cm³;
• mocy do 11 kW (ok. 15 KM);
• stosunku mocy do masy do 0,1 kW/kg.

Dodatkowo możesz jeździć trójkołowcami o mocy do 15 kW.

3. Kategoria A2 – krok przed „pełnym” prawem jazdy A

Jeśli masz 18 lat, jesteś w stanie zdobyć prawo jazdy na kategorię A2, która otwiera drzwi do mocniejszych motocykli:

• maksymalna moc do 35 kW (ok. 47,6 KM);
• stosunek mocy do masy do 0,2 kW/kg.

Po dwuletnim okresie posiadania A2 będziesz mieć opcję przystąpienia do egzaminu na kategorię A bez konieczności odbywania pełnego kursu.

4. Kategoria A – dla fanów motocykli bez ograniczeń

To marzenie każdego miłośnika jednośladów. Zdobędziesz je od 24. roku życia, chyba że masz już A2 od dwóch lat – wtedy wystarczy, że skończysz 20 lat. Uprawnienia obejmują wszystkie motocykle bez żadnych ograniczeń mocy czy pojemności.

5. Kategoria B – najpopularniejsza kategoria

Bez dwóch zdań to najczęściej wybierane prawo jazdy w Polsce. Pozwala prowadzić:

• samochody osobowe do 3,5 t;
• pojazdy z przyczepą lekką (do 750 kg);
• motocykle 125 cm³ (pod warunkiem że masz minimum 3-letnie doświadczenie jako kierowca kategorii B).

Kierowcy mają w tym przypadku także prawo do prowadzenia quadów oraz lekkich pojazdów dostawczych.

6. Kategoria B+E – samochód osobowy z przyczepą

Jeśli planujesz jeździć z dużą przyczepą, np. kempingową, rozważ zdobycie uprawnień na kategorię B+E. Pozwalają one prowadzić zestaw pojazdów o masie do 7 ton.

7. Kategoria C1 – dla lekkich ciężarówek

To przepustka do prowadzenia mniejszych ciężarówek – o masie od 3,5 t do 7,5 t. Można ją zdobyć już od 18. roku życia.

8. Kategoria C – dla zawodowych kierowców

Marzysz o pracy w transporcie? Kategoria C pozwala prowadzić pojazdy ciężarowe powyżej 3,5 t. Wiek minimalny: 21 lat lub 18 lat przy ukończeniu kursu kwalifikacyjnego.

9. Kategoria C+E – ciężarówka z przyczepą

Chcesz prowadzić zestaw pojazdów, czyli ciężarówkę z przyczepą? Musisz mieć kategorię C i dodatkowo zdać egzamin na C+E. Maksymalna dopuszczalna masa zespołu pojazdów to 40 ton.

10. Kategoria D1 – małe autobusy

Dla osób, które chcą prowadzić mniejsze autobusy – do 16 miejsc siedzących i długości 8 m. Minimalny wiek: 21 lat.

11. Kategoria D – pełne uprawnienia autobusowe

Jeśli myślisz o pracy jako kierowca autobusu miejskiego, dalekobieżnego czy turystycznego, musisz zdobyć kategorię D. Wiek minimalny: 24 lata lub 21 lat przy kursie kwalifikacyjnym.

12. Kategoria D+E – autobus z przyczepą

Podobnie jak C+E, ale dla autobusów. Masz prawo prowadzić autobus z przyczepą o masie powyżej 750 kg.

13. Kategoria T – dla rolników i kierowców maszyn rolniczych

Na co zezwala kategoria T?

• ciągniki rolnicze;
• pojazdy wolnobieżne (np. kombajny, maszyny budowlane);
• ciągniki z przyczepami.

Jest dozwolona od 16. roku życia.

14. Kategoria B1 – lekkie pojazdy czterokołowe

To prawo jazdy dla osób, które mają 16 lat i chcą prowadzić:

• pojazdy czterokołowe o masie do 400 kg (500 kg w przypadku pojazdów użytkowych);
• quady z większą mocą niż AM.

Egzamin na prawo jazdy – wymagania, koszty i zdawalność

Zdobycie prawa jazdy w Polsce to proces wymagający nauki, praktyki i, oczywiście, zdania egzaminu państwowego.

Jak wygląda proces zdobywania prawa jazdy?

Bez względu na kategorię prawa jazdy, każdy kandydat musi przejść przez określony proces:

1. Badania lekarskie – koszt około 200 zł, a w przypadku kategorii zawodowych może być wyższy. Lekarz sprawdza wzrok, słuch, koordynację ruchową i ogólny stan zdrowia.
2. Kurs teoretyczny i praktyczny – w zależności od kategorii trwa od kilku do kilkudziesięciu godzin:
   Kategoria B: 30 godzin teorii i 30 godzin jazdy;
   Kategoria A: 20 godzin teorii i 20 godzin jazdy;
   Kategoria C: 20 godzin teorii i 30 godzin jazdy.
3. Egzamin teoretyczny – 32 pytania, z czego 20 to pytania podstawowe, a 12 – specjalistyczne. Maksymalna liczba punktów to 74, a zdaje się przy minimum 68 punktach.
4. Egzamin praktyczny – najczęściej stresująca część dla kursantów. W przypadku kategorii B obejmuje manewry na placu i jazdę w ruchu drogowym.

Koszt kursu i egzaminów – ile trzeba zapłacić?

Cena kursu na prawo jazdy w Polsce zależy od kategorii i lokalizacji. Średnie koszty to:

• kategoria B: 2500 – 4000 zł;
• kategoria A: 2000 – 3500 zł;
• kategoria C: 3000 – 6000 zł;
• kategoria D: 6000 – 10 000 zł.

Dodatkowo trzeba doliczyć opłaty za egzaminy państwowe w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego (WORD):

• teoria: 50 zł;
• praktyka kategoria B: 200 zł;
• praktyka kategoria A, C, D: 250 – 300 zł.

W przypadku niezdania egzaminu każda kolejna próba wiąże się z ponowną opłatą.

Zdawalność egzaminów – jakie są szanse na sukces?

Statystyki pokazują, że zdanie egzaminu na prawo jazdy w Polsce nadal stanowi wyzwanie dla wielu kandydatów. Dane z WORD Tarnobrzeg za czerwiec 2024 roku wskazują następujące wskaźniki zdawalności:

• Egzamin teoretyczny (ogółem): 60%
• Egzamin teoretyczny – pierwsze podejście: 72%
• Egzamin praktyczny (wszystkie kategorie): 45%
• Egzamin praktyczny – pierwsze podejście: 51%
• Egzamin praktyczny kategoria B: 38%
• Egzamin praktyczny kategoria C: 62%
• Egzamin praktyczny kategoria C+E: 50%

Warto również wspomnieć, że kandydaci mają możliwość zdawania egzaminu praktycznego na pojazdach OSK, na których się szkolili. W takich przypadkach zdawalność wyniosła 44%.

Prawo jazdy zawodowe – dodatkowe wymagania i kursy

Jeśli planujesz pracę jako kierowca zawodowy, samo prawo jazdy – kategoria C lub D nie wystarczy. Musisz ukończyć kurs kwalifikacji wstępnej, którą dzielimy dwa rodzaje:

• kwalifikacja wstępna pełna (koszt: ok. 8 000 zł) – dla osób, które nie ukończyły 21 lat i chcą zdobyć kategorię C, lub 24 lat dla kategorii D;
• kwalifikacja wstępna przyspieszona (koszt: od 3 000 do 5 000 zł) – trwa krócej, jest dedykowana osobom starszym.

Po uzyskaniu uprawnień zawodowych wymagane są również regularne szkolenia okresowe co 5 lat.

Jak długo jest ważne prawo jazdy?

Prawo jazdy w Polsce są ważne 15 lat. Mowa tu o standardowych uprawnieniach na samochód oraz motocykl. Dla kierowców posiadających uprawnienia do prowadzenia pojazdów ciężarowych lub autobusów (C i D) obowiązkowe są badania lekarskie co pięć lat. Osoby z określonymi problemami zdrowotnymi mogą mieć wyznaczone krótsze terminy badań – zależy to od indywidualnej oceny lekarza.

Podsumowanie

Zdobycie prawa jazdy w Polsce to proces, który wymaga zaangażowania, nauki i nakładów finansowych. Wybór odpowiedniej kategorii powinien wynikać z Twoich potrzeb – jeśli aspirujesz wyłącznie do prowadzenia auta osobowego, wystarczy kategoria B. Natomiast w przypadku ciężarówek czy autobusów konieczne będą dodatkowe szkolenia i egzaminy.

Redakcja Hyundai